หินใหญ่ที่เป็นหินยุคก่อนประวัติศาสตร์เหล่านี้ เป็นสิ่งดึงดูดนักท่องเที่ยวหลายพันคนมายังจังหวัดนี้ในแต่ละปี
คณะกรรมการมรดกโลกพิจารณารายชื่อทุ่งไหหินให้เป็นมรดกโลกตามที่มันเป็นหนึ่งในสถานที่ที่สำคัญที่สุด สำหรับการศึกษาประวัติศาสตร์ในช่วงปลายของแผ่นดินใหญ่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นที่ฝังศพที่เกี่ยวข้องกับไหซึ่งประกอบด้วยทั้งการเผาศพและการฝังศพครั้งที่สอง (secondary burial) เป็นการแนะนำประเพณีท้องถิ่นที่มีวิวัฒนาการสูงของพิธีกรรม สัญลักษณ์ และปรัชญาว่าด้วยความจริงของธรรมชาติ สิ่งเหล่านี้ยืนยันได้ผ่านอาณาจักรแห่งยุคอังกอร์ และแม้กระทั่งหลังจากการมาถึงของชาวฮินดูและนักปรัชญาชาวพุทธในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ประวัติความเป็นมา
วัสดุยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่พบที่ทุ่งไหหินยังอยู่ในระหว่างการศึกษาและดูเหมือนจะครอบคลุมระยะเวลาค่อนข้างมาก โดยมีการสืบย้อนจากช่วงต้นปี 2000 ก่อนคริสตกาล เหมือนกับวัตถุทางโบราณคดีส่วนใหญ่ เช่นเดียวกันกับไหเองที่ปรากฏตัวขึ้นมากในภายหลัง ตั้งแต่ยุคเหล็กต้นระหว่าง 500 ปีก่อนคริสตกาลและ 500 ถึง 800 ปีก่อนยุคประวัติศาสตร์ โบราณวัตถุที่พบที่ทุ่งไหหินคล้ายจะเป็นทองแดงและวัตถุจากยุคเหล็กจากดงเซินในเวียดนาม สำโรง เซนในกัมพูชา และที่ราบสูงโคราชในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย นอกจากนี้ยังมีความคล้ายคลึงกับเมืองดานังในปัจจุบันเช่นเดียวกับที่ North Cachar Hills ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดีย ที่มีซากหินขนาดใหญ่ตั้งอยู่ทางทิศเหนือ พื้นที่ที่คล้ายกันทั้งหมดเหล่านี้มีอายุอยู่ในช่วงเวลาราว ๆ เดียวกัน พวกเขาทำภาพโมเสคของพื้นที่ขนาดใหญ่ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้สลับไขว้กันโดยเหล่าผู้ค้าที่ศูนย์กลางของที่ราบเชียงขวาง
ไทยพวนเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ไทย – ลาว ที่อพยพมาจากตอนนี้ทางตอนใต้ของจีนและในศตวรรษที่ 13 ได้ก่อให้เกิดอาณาเขตอิสระที่ที่ราบลุ่มซึ่งเจริญรุ่งเรืองจากการค้าทางบกที่ค้าขายโลหะและผลิตภัณฑ์จากป่า
ในช่วงกลางทศวรรษที่ 14 เมืองพวนรวมเข้าเป็นอาณาจักรล้านช้างภายใต้การปกครองของพระเจ้าฟ้างุ้ม แม่ว่าชาวพวนจะรักษาเอกราชไว้ได้ในระดับสูง หลังจากที่สยามได้ขยายการควบคุมไปยังดินแดนลาวทางตะวันออกของแม่น้ำโขงในช่วงปี พ.ศ. 2313 เมืองพวนกลายเป็นข้าราชบริพารของชาวสยามในขณะเดียวกันก็ยังคงรักษาความสัมพันธ์กับเมือง Dai Viet (เวียดนาม)
การรุกรานครั้งต่อมาของนักกวนชาวจีนเรียกว่า " ฮ่อ" ปล้นเมืองหลวงพระบางและเชียงขวาง และสนธิสัญญาฝรั่งเศส – สยามในปี 2433 นั้นวางเชียงขวางไว้ ภายใต้การปกครองอาณานิคมซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของอินโดจีนฝรั่งเศสจนกระทั่งหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
ในช่วงสงครามอินโดจีนครั้งที่สองที่โหมกระหน่ำในลาวระหว่างปี 2503 และต้นปี 2513 เชียงขวาง ประสบกับการทิ้งระเบิดทางอากาศอย่างหนักและการต่อสู้ภาคพื้นดินอันรุนแรงเนื่องจากความสำคัญเชิงกลยุทธ์ ความขัดแย้งนี้ได้ทิ้งมรดกที่ร้ายแรงของอาวุธยุทโธปกรณ์ที่ยังไม่ระเบิด (UXO) ซึ่งยังคงถูกกำจัดอยู่มาจนถึงทุกวันนี้
Jar Sites
ไซต์ 1 หรือ ทุ่งไหหิน เป็นไซต์ที่ได้รับความนิยมมากที่สุดตั้งอยู่ 8 กิโลเมตร ทางตะวันตกเฉียงใต้ของโพนสะหวัน และสามารถเข้าถึงได้ง่ายโดยรถตุ๊กตุ๊กหรือจักรยาน ไซต์นี้นับได้ 334 ไห รวมทั้งไหเดียวที่ใหญ่ที่สุด กล่าวว่าเคยเป็นถ้วยชัยชนะของขุนเจือง มีความสำคัญเชิงกลยุทธ์ในช่วงสงครามอินโดจีนครั้งที่สอง ร่องลึก สนามเพลาะ ตำแหน่งต่อต้านอากาศยานและถัง สามารถพบได้ในพื้นที่ยกสองแห่งและบนยอดถ้ำ หลุมระเบิดจำนวนมากและไหที่เสียหายหรือถูกย้ายที่เป็นเครื่องพิสูจน์ถึงการต่อสู้อย่างหนักในพื้นที่แห่งนี้
ไซต์ 2 หรือ ไหหินพูสาลาโต ตั้งอยู่ประมาณ 20 กิโลเมตร ทางตะวันตกเฉียงใต้ของโพนสะหวัน ไซต์นี้บรรจุ 92 ไห กระจายอยู่ทั่วทั้งสองภูเขาที่อยู่ติดกัน เจดีย์ที่ถูกปล้นขนาดเล็กสามารถเยี่ยมชมได้ไกลออกไปทางตะวันออกของเนินเขา
ไซต์ 3 หรือ ไหหินลาดไค ประกอบด้วย 8 กลุ่ม และตั้งอยู่รอบบ้านเชียงดี ประมาณ 10 กิโลเมตร ไปทางใต้ของไซต์ 2 กลุ่มหลัก มีประมาณ 150 ไห ตั้งอยู่บนเนินเขาที่สวยงาม ซึ่งมีทิวทัศน์ที่ยอดเยี่ยมของทุ่งนาและทุ่งนาโดยรอบ
ไซต์ไหหิน Phou Keng ตั้งอยู่ 15 กิโลเมตร ทางตะวันตกเฉียงเหนือของเมืองโพนสะหวัน เป็นไซต์ไหหินที่ใหญ่ที่สุดที่บันทึกได้ (ประมาณ 20 เฮกตาร์) และเป็นแหล่งกำเนิดของทุ่งไหหินไซต์ที่ 1 กระบวนการทุ่งหินสามารถติดตามได้ผ่านหลายขั้นตอนที่ Phou Keng อย่างไรก็ตามในปี พ.ศ. 2503 ช่วงสงครามอินโดจีนครั้งที่สอง Phou Keng ได้จัดเตรียมฐานทัพยุทธศาสตร์สำหรับคนลาวที่จะฟื้นทุ่งไหหิน พื้นที่ถูกทิ้งระเบิดอย่างหนักในช่วงสงครามและพื้นที่ยังไม่ถูกล้างออกจาก UXO จะมีการกำหนดการตรวจสอบต่อไป
